Kołduny to jedna z najbardziej charakterystycznych potraw kuchni śląskiej, a w Tarnowskich Górach mają swoją własną, wyjątkową wersję. Te drobne pierożki nadziewane soczystym, dobrze doprawionym mięsem były przysmakiem zarówno na codziennym stole, jak i podczas większych uroczystości. Dawniej gospodynie robiły je w ogromnych ilościach, bo choć są niewielkie, to ich smak jest niepowtarzalny. Sekret tkwi w delikatnym cieście i aromatycznym farszu, który po ugotowaniu wręcz rozpływa się w ustach.
Kołduny z Tarnowskich Gór często podawano w rosole, dzięki czemu nabierały jeszcze bardziej intensywnego smaku. Były też popularnym dodatkiem do smażonej cebuli, skwarek lub masła. W przeciwieństwie do większych pierogów, które można spotkać w innych regionach, kołduny są malutkie – to prawdziwa miniaturowa uczta dla smakoszy!
Przepis na tradycyjne kołduny
Porcja: dla 4 osób
Czas przygotowania: ok. 1,5 godziny
Składniki:
Ciasto:
- 2 szklanki mąki pszennej
- 1 jajko
- ½ szklanki ciepłej wody
- ½ łyżeczki soli
Farsz:
- 250 g wołowiny (np. łopatki)
- 100 g surowej słoniny lub boczku
- 1 mała cebula
- 1 ząbek czosnku
- sól i pieprz do smaku (ok. ½ łyżeczki każdego)
- szczypta majeranku (opcjonalnie)
- 2 łyżki rosołu lub zimnej wody
Przygotowanie:
- Przygotowanie farszu
- Wołowinę i słoninę bardzo drobno posiekaj lub zmiel w maszynce do mięsa razem z cebulą i czosnkiem. Dodaj sól, pieprz oraz majeranek i dokładnie wymieszaj. Jeśli farsz jest zbyt suchy, dodaj odrobinę rosołu lub zimnej wody – dzięki temu będzie bardziej soczysty. Odstaw na 15 minut, aby smaki się przegryzły.
- Zrobienie ciasta
- Na stolnicy wysyp mąkę, dodaj sól, wbij jajko i stopniowo dolewaj ciepłą wodę, zagniatając elastyczne ciasto. Wyrabiaj przez około 10 minut, aż będzie gładkie i sprężyste. Przykryj je wilgotną ściereczką i odstaw na 15 minut, aby odpoczęło.
- Lepienie kołdunów
- Ciasto rozwałkuj cienko, na grubość około 1 mm. Wykrawaj małe kółeczka (o średnicy ok. 3-4 cm). Na środek każdego kółka nakładaj niewielką ilość farszu, a następnie sklejaj brzegi, tworząc małe pierożki. Możesz nadać im kształt półksiężyca lub typowych małych sakiewek.
- Gotowanie
- Kołduny wrzucaj do osolonego wrzątku i gotuj przez około 3-4 minuty od momentu wypłynięcia na powierzchnię. Jeśli chcesz podać je w rosole, ugotuj je bezpośrednio w bulionie – nabiorą wyjątkowego smaku.
Z czym podawać?
Kołduny z Tarnowskich Gór doskonale smakują w rosole – tradycyjnie serwowano je właśnie w gorącym bulionie. Możesz je też podać z podsmażoną cebulką i skwarkami albo po prostu polać roztopionym masłem. W niektórych domach jedzono je również z kwaśną śmietaną lub kiszoną kapustą, co dodawało im wyjątkowego charakteru.
Modyfikacje:
- Lżejsza wersja – zamiast słoniny użyj chudszego mięsa, np. cielęciny, a pierożki ugotuj na parze.
- Kołduny smażone – po ugotowaniu możesz je podsmażyć na maśle, co nada im chrupiącą skórkę.
- Z innym nadzieniem – jeśli chcesz odmienić smak, możesz dodać do farszu trochę mielonej wieprzowiny albo odrobinę tartego chrzanu dla ostrości.
Kołduny to prawdziwa perełka tradycyjnej kuchni Tarnowskich Gór – drobne, ale pełne smaku pierożki, które zachwycają swoją prostotą i aromatem. Warto spróbować ich w domowej wersji i przenieść się w czasie do dawnych śląskich domów, gdzie takie dania przygotowywano z sercem i dbałością o smak.
